Utrecht zoekt 250 kandidaten voor basisinkomen

Gemeente Utrecht wil met minimaal 250 proefpersonen aan de slag voor een experiment met een basisinkomen. Het onderzoek moet ‘wetenschappelijk verantwoord’ zijn. De deelname is vrijwillig en de selectie willekeurig.

Wetenschappelijk onderzoek

De gemeente wil begin 2016 starten met wetenschappelijk onderzoek, in samenwerking met Universiteit Utrecht. Een wetenschappelijk verantwoorde wijze van onderzoeken moet worden gewaarborgd, zo stelt wethouder Victor Everhardt. Een exacte opzet voor het experiment moet nog worden uitgewerkt, maar duidelijk is dat er 5 groepen bijstandsgerechtigden getest worden, met minimaal 50 mensen per groep. Er komen vervolgens per groep verschillende gradaties van regels en vrijheden.

47 gemeenten tonen belangstelling

Naast Utrecht is ook gemeente Tilburg bezig met het opzetten van een experiment voor basisinkomens. Volgens het Financieel dagblad houden 47 andere gemeenten de onderzoeken belangstellend in de gaten. Voordat de experimenten kunnen beginnen moet staatssecretaris Klijnsma toestemming geven.

‘We onderzoeken meer dan alleen het effect van een inkomen zonder enige voorwaarde, in de volksmond het basisinkomen’, aldus Everhardt. Ook het effect van tegenprestatie met een beloning wordt bij de experimenten onderzocht, en mensen die alleen een uitkering krijgen zonder sancties en verplichtingen maar die wel rechtmatig getoetst worden. ‘Met de uitkomsten weten we straks veel meer over de effectiviteit van re-integratie, tevredenheid, uitstroom en de kosten die hierbij komen kijken. Als blijkt dat minder regels hier een positief effect op heeft gaan we kijken hoe we de regels kunnen vereenvoudigen.’

Alternatief voor huidige aanpak bijstand 

Utrecht komt met het experiment omdat er behoefte is aan een alternatief voor de huidige wettelijke aanpak binnen de bijstand. ‘Die aanpak is een ingewikkeld systeem van verplichtingen en sancties, dat eigen keuzes van mensen in de weg kan staan. Ik ben vooral voorstander van eenvoudigere regelgeving: regels moeten eenvoudiger zijn. Mensen moeten zelf in staat zijn keuzes te maken en regie te nemen. Wij willen weten wat daarvoor de beste aanpak is.’

Weinig onderzoek 

Er wordt al heel lang gepraat over het invoeren van basisinkomen, stelt Everhardt. ‘Maar er is nog heel weinig onderzoek gedaan. Ik ben altijd een voorstander van weten of iets werkt. Veel andere gemeentes voelen zich aangetrokken tot het fenomeen basisinkomen en willen rigoureus het roer omgooien door het basisinkomen te introduceren. Ook in Utrecht vindt dit gehoor. We willen nu eerst gedegen onderzoeken wat de beste aanpak is.’

Vereniging Basisinkomen 

De Vereniging Basisinkomen is positief over voorgenomen experimenten, zo laat de voorzitter Ad Planken weten aan Binnenlands Bestuur. Al is het voor de Vereniging nog even afwachten wat de experimenten precies inhouden. ‘Er zijn bij ons veel vraagtekens over de grootte van de experimenten en hoe lang deze gaan duren. We hopen dat er wel wetenschappelijke resultaten uit voortkomen. We zien het in ieder geval als positief dat er nu gesproken wordt bij gemeenten over het basisinkomen. Wij staan voor een uiteindelijk volwaardig Basisinkomen voor iedereen, individueel, zonder verplichtte tegenprestaties en toetsen en hoog genoeg om ook zonder andere inkomsten te kunnen voorzien in eigen materiële en immateriële basisbehoeften.’