Toekenning Wajong-uitkering met 90 procent gedaald

Voor het eerst in vijftien jaar daalt het aantal mensen met een Wajong-uitkering. De Wajong is bedoeld voor mensen die op jonge leeftijd een langdurige ziekte of handicap hebben gekregen. Vanaf 1 januari 2015 zijn de regels aangescherpt.

Het nieuwe beleid geldt niet voor mensen die al voor 2015 een Wajong-uitkering ontvingen, maar nieuwe jonggehandicapte aanvragers krijgen alleen nog Wajong van het UWV als vaststaat dat ze echt nooit meer kunnen werken.

Alle andere jonggehandicapten moeten in het kader van de Participatiewet bij hun gemeente aankloppen voor een bijstandsuitkering en begeleiding naar werk. Mede daardoor stijgt het aantal bijstandsuitkeringen nog altijd. Of iemand die is afgewezen voor een Wajong bij de gemeente ook daadwerkelijk een bijstandsuitkering krijgt, hangt af van zijn woonsituatie. Als diegene huisgenoten heeft met een inkomen, wordt zijn bijstand gekort of heeft hij helemaal geen recht op bijstand.

Van 5000 naar 500

Door de wetswijziging is er veel veranderd. Ter vergelijking: in de eerste vier maanden van 2014 kregen 5109 mensen een Wajong-uitkering, in dezelfde periode van dit jaar waren dat er nog maar 515. De toekenning van de Wajong-uitkeringen is dus met 90 procent gedaald.

Nooit meer werken

Jan-Jurgen Huizing, bij het UWV verantwoordelijk voor de instroom in de Wajong, verklaart de daling: “Vorig jaar stroomden mensen de Wajong in, omdat ze geen wettelijk minimum loon konden verdienen, en ondersteuning nodig hadden. Die mensen komen nu niet meer in aanmerking. Alleen de mensen die nooit meer kunnen werken, krijgen een Wajong-uitkering, bijvoorbeeld mensen met ernstige gedragsproblemen of mensen die aan bed gekluisterd zijn.”

Gerrit van der Meer, voorzitter van de Landelijke Cliënten Raad (LCR), vindt dat de situatie is doorgeschoten: “Alle mensen die een beetje kunnen werken, zoals mensen met het syndroom van Down, mensen met een halfzijdige verlamming, iemand met een verstandelijk vermogen van een 6-jarige, die kunnen dingen doen en daarom werken. En dus moeten zij naar de gemeente en hebben zij geen recht meer op een Wajong-uitkering.”

Grote groep jongeren

Ook jonggehandicapten die op dit moment niet kunnen werken, maar van wie het UWV inschat dat zij in de toekomst mogelijk wel kunnen werken, moeten naar de gemeente. Zij krijgen geen Wajong-uitkering. Volgens van der Meer gaat het om een forse groep: “Zo’n 1500 tot 3000 mensen vallen jaarlijks tussen de wal en ‘t schip.”

Eén van hen is de 18-jarige Quintijn. Hij heeft een autistische stoornis, is snel overprikkeld en heeft dyslexie. Hij heeft geen vrienden, kan niet fietsen of zijn post lezen. Het UWV stelt begin dit jaar vast dat hij op dit moment geen arbeidsvermogen heeft, maar verwacht dat hij zich nog kan ontwikkelen. Quintijn krijgt daarom geen Wajong en in februari ging hij naar de gemeente voor een uitkering.

Volgens zijn moeder leek het alsof Quintijn bij de gemeente Amersfoort werd behandeld als elke andere uitkeringsgerechtigde: “Ze verwachtten van hem dat hij sollicitatiebrieven zou schrijven en dat hij zelfs op termijn stage zou lopen. Hij moest desnoods productiewerk doen.” Voor Quintijn is dat lastig, want hij komt amper buiten en kan niet in groepen functioneren.

Toestand verslechterd

Alle gehandicapten die zich bij de gemeente melden voor een uitkering, hebben een sollicitatieplicht, staat in de Participatiewet. Wethouder Menno Tigelaar (ChristenUnie) van de gemeente Amersfoort: “Op het moment dat iemand aanklopt bij de gemeente voor een uitkering, krijgt hij een brief waarin staat dat ze wettelijk verplicht zijn om te solliciteren, maar in de praktijk bekijken we wel of begeleiding naar werk mogelijk is.”

Quintijn kon de druk die hij ervoer bij de sociale dienst niet aan. Hij raakte in paniek en kreeg angstaanvallen. Hij kon niet meer goed functioneren en zijn huisarts stuurde hem door naar de psychiater. Zijn toestand was zo verslechterd dat de psychiater constateerde dat hij een angststoornis had ontwikkeld.

Heeft iedereen sollicitatieplicht?

De Participatiewet biedt gemeenten de mogelijkheid om mensen die een uitkering aanvragen op individuele basis te ontheffen van sollicitatieplicht, als hier aanleiding toe is. De gemeenten moeten hierover beslissen, zegt het ministerie van Sociale Zaken.

Geen garantiebaan

De jonggehandicapten die worden afgewezen door het UWV, krijgen niet alleen geen Wajong-uitkering, de kans dat ze een garantiebaan krijgen, is ook klein. Ten eerste zijn er nog amper garantiebanen en ten tweede hebben andere groepen voorrang op een garantiebaan, zoals mensen die wel een Wajong hebben of mensen die op de wachtlijst staan voor een sociale werkvoorziening.